دلایل خرابی هارد دیسک و روش های رفع عیب آن

بدون شک یکی از مهم ترین قطعات موجود در لپ تاپ ها و کامپیوترهای خانگی، درایوهای ذخیره  سازی اطلاعات است. تقریباً تمامی ما اطلاعاتی مهم و حیاتی را بر روی این درایوها ذخیره می کنیم و حتی فکر از دست دادن آن ها نیز برایمان کابوس وار و وحشتناک است. این موضوع سبب می شود که توجه مداوم به این درایوها از اهمیت زیادی برخوردار باشد و اقداماتی ویژه ای را برای حفظ سلامتی آن ها در پیش بگیریم.

تشخیص خرابی های هارد دیسک با استفاده از داده‌های S.M.A.R.T

احتمالاً شما هم این تجربه را داشته‌اید که برنامه‌های نظارتی و عیب یابی در بخش اطلاعات S.M.A.R.T هارد دیسک خطا یا پیغام نگران کننده به عنوان نشانه های خرابی HDD نمایش داده‌اند. با اینکه طیف اطلاعات S.M.A.R.T بسیار گسترده است، اما در حقیقت تنها 5 پارامتر آن واقعاً می‌تواند خرابی هارد دیسک را پیش بینی کند. 

این پنج پارامتر شامل موارد زیر است:

• Reallocated_Sector_Count
• Reported_Uncorrectable_Errors
• Command_Timeout
• Current_Pending_Sector_Count
• Offline Uncorrectable

پارامتر Reallocated_Sector_Count

مقدار گزارش شده این پارامتر بررسی مشکلات هارددیسک را باید کاملاً جدی گرفت، چرا که این پارامتر به عنوان یکی از دلایل خراب شدن هارد دیسک بیانگر تعداد سکتورهای جابجا شده است، به بیانی دیگر Reallocated_Sector_Count تعداد بدسکتورها را بازتاب می‌دهد و با عبور از صفر یا افزایش آن، شانس خرابی و از دست رفتن اطلاعات به شدت افزایش می‌یابد. جابجایی داده‌های ثبت شده در سکتورهای معیوب (Reallocating) این امکان را فراهم می‌کند تا به رغم وجود سکتورهای معیوب بتوان از هارد دیسک استفاده کرد. هرچند وجود یک یا چند سکتور خراب لزوماً نگران کننده نیست، اما افزایش آن را باید زنگ خطر دانست.

• مقدار عادی: صفر
• اهمیت: بسیار جدی
•  مقدار هشدار دهنده: مقدار غیر صفر

خطاهای Reported_Uncorrectable_Errors

این پارامتر به عنوان یکی از نشانه های خرابی HDD تعداد خطاهای غیر قابل اصلاح رخ داده در خواندن اطلاعات را نشان می دهد. خطاهای غیر قابل اصلاح از طریق مکانیزم های تصحیح خطا تعبیه شده به معنای وجود مشکلی جدی در سطح هارد دیسک است و خطاهای رخ داده به خرابی اطلاعات ذخیره شده می انجامد.

توصیه می شود به محض افزایش مقدار Reported_Uncorrectable_Errors به پشتیبان گیری از اطلاعات هارد دیسک و تعویض آن اقدام کنید.

• مقدار عادی: صفر
• اهمیت: بسیار جدی
• مقدار هشدار دهنده: مقدار غیر صفر

مشخصه Command_Timeout

این پارامتر بررسی علت خرابی هارد، تعداد فرامین خواندن-نوشتن ناتمام را نشان می‌دهد که حاکی از وجود خطای بسیار جدی است و قویاً توصیه می‌شود آن را جدی بگیرید. در صورتی که با تعویض کابل رابط همچنان این مقدار افزایش پیدا کرد، برای تعویض فوری هارد دیسک اقدام کنید.

• مقدار عادی: صفر
• اهمیت: بسیار جدی
• مقدار هشدار دهنده: مقدار غیر صفر

بررسی پارامتر Current_Pending_Sector_Count

این پارامتر خرابی های هارد، بیانگر تعداد سکتورهای موجود در صف جابجایی است، به عبارتی دیگر تعداد سکتورهای ضعیف را نشان می‌دهد که جهت جابجایی به سکتورهای سالم در صف قرار گرفته‌اند. عبور این مقدار از صفر به معنای وجود سکتور معیوب است. در صورتی که مقدار این پارامتر به صفر کاهش پیدا نکرد یا افزایش یافت، آن را به عنوان دلایل سوختن هارد کامپیوتر و زنگ خطر جدی تلقی کنید.

• مقدار عادی: صفر
• اهمیت: بسیار جدی
• مقدار هشدار دهنده: مقدار غیر صفر

خطای Offline Uncorrectable

این پارامتر که با نام‌های Uncorrectable Sector Count و Off-Line Scan Uncorrectable Sector Count نیز شناخته می‌شود، مجموع تعداد خطاهای رخ داده در نوشتن-خواندن اطلاعات در یک سکتور را نشان می‌دهد و افزایش آن به معنای وجود عیب جدی در سطح دیسک (پلاترها) یا دیگر اجزای متحرک هارد دیسک است. مقدار این پارامتر بسیار حیاتی بوده و افزایش آن از علائم سوختن هارد دیسک محسوب می‌شود.

• مقدار عادی: صفر
• اهمیت: بسیار جدی
• مقدار هشدار دهنده: مقدار غیر صفر

صداهای غیر عادی، علت خرابی هارد کامپیوتر

ممکن است هنگامی که هارد دیسک ها در حال استفاده هستند صدایی آرام شبیه به چرخش و کلیک کردن را در آن ها بشنوید. توجه داشته باشید که این تنها صدایی است که توسط هارد دیسک ها تولید می شود.

هر صدایی که بیشتر از این از هارد دیسک ها شنیده شود می تواند نشانه ای برای خرابی آن باشد. البته ممکن است هارد دیسک های موجود در سیستم های قدیمی با استفاده از فناوری های جدید تولید نشده باشند و به این علت صداهای بیشتری تولید کنند.

اما اگر از یک سیستم مدرن یا مجهز به هارد دیسک های جدید استفاده می کنید و از درون آن صدایی شبیه به برخورد قطعات فلزی به گوش می رسد، به احتمال فراوان این درایو آسیب دیده است. در هنگام بررسی علت خرابی هارد دیسک سیستم خود به صداهایی همچون بوق، کلیک های بلند و تغییر سریع و مدوام سرعت چرخش دقت بیشتری داشته باشید.

توصیه می شود به هیچ وجه نشانه های خرابی HDD را نادیده نگیرید. ممکن است هارد دیسک شما در حال حاضر عملکرد خوبی داشته باشد، اما توجه داشته باشید که صدای تولید شده ناشی از مشکلات مکانیکی در درایو شما است و در آینده نزدیک خود را نشان می دهد.

درایوهای SSD، حافظه های فلش و کارت های حافظه SD دارای قطعات مکانیکی نیستند و در آن ها از تراشه های حافظه و بردهای الکترونیکی استفاده شده است به همین دلیل در هنگام استفاده صدایی از آن ها تولید نمی شود. اگر سیستم خانگی یا لپ تاپ شما از این حافظه ها استفاده می کنند اما صدایی اضافه از درون آن ها به گوش می رسد باید به دیگر قطعات سخت افزاری خود توجه کنید.

حذف ناگهانی اطلاعات به دلیل خراب شدن هارد دیسک

یکی از علت خرابی هارد دیسک ها، حذف خودکار یک فایل یا بخشی از اطلاعات ذخیره شده بر روی آن است. بر روی هارد دیسک ها، اطلاعات به صورت رشته ای از بایت ها ذخیره سازی نمی شوند، بلکه آن ها به صورت بلوک یا بسته های کوچکی از داده به ثبت می رسند. بسته های کوچک داده که مربوط به یک فایل هستند ممکن است در هنگام ذخیره  سازی بر روی هارد دیسک به صورت فیزیکی در کنار یکدیگر قرار بگیرند و یا در سطح این درایو پخش شوند.

مراقب تغییر ناگهانی عملکرد هارد دیسک ها باشید

از میان دیگر علت خرابی هارد دیسک ها می توان به تغییر ناگهانی عملکرد این درایوها اشاره کرد. برخلاف دو نشانه قبل که بررسی مشکلات هارد دیسک را با صرف کمی زمان امکان پذیر می‌کرد، برای مشاهده کاهش سرعت هارد دیسک خود باید بررسی های مفصل تری را صورت دهید.

قطعات سخت افزاری مورد استفاده در کامپیوترهای خانگی همچون CPU، حافظه رم و هسته های گرافیکی در بازه های زمانی کوتاه مدت، کاهش سرعت و عملکرد چندان زیادی را از خود نشان نمی دهند. در اصل باید گفت که در این بازه های زمانی تنها ممکن است به دلیل کاهش سرعت فن های خنک کننده و گرم شدن بیش از حد تراشه ها شاهد افت عملکرد این قطعات سخت افزاری شویم و حداقل بر روی کاغذ عملکرد این قطعات تغییرات چندانی نمی کند.

در حال حاضر یکی از مهم ترین دلایل خرابی های هارد دیسک و کندی سیستم های خانگی، بدافزارها هستند که سبب می شوند بخش قابل توجهی از توان پردازنده در پس زمینه مشغول شود. با توجه به این اطلاعات بهتر است پس از مشاهده کندی سرعت سیستم خود، جدیدترین بروزرسانی های نصب شده و همچنین احتمال آلودگی به بدافزارها را بررسی کنید.

اگر به تازگی بروزرسانی جدیدی بر روی سیستم خود نصب نکرده اید و از آن به خوبی در برابر بدافزارها مراقب می کنید و در عین حال کاهش سرعت و عملکرد را شاهد هستید بهتر است درایو های ذخیره سازی را با احتمال آسیب رسیدن به آن ها بررسی کنید.

بالا نیامدن درایو بوت به دلیل خرابی هارد دیسک

ممکن است در حالی که روز گذشته به راحتی از سیستم خود استفاده کرده اید، امروز پس از روشن کردن دستگاه خطایی با عنوان «insert boot disk and press any key» را بر روی صفحه نمایشگر مشاهده کنید. این در حالی است که همچون همیشه انتظار دیدن لوگوی ویندوز یا سیستم عامل کنونی دستگاه خود را داشته اید.

در وهله اول باید توجه داشت که نمایش این پیغام در صفحه بوت سیستم عامل به صورت قطعی به معنای آسیب دیدن هارد دیسک یا حافظه SSD نیست. ممکن است بروزرسانی BIOS یا استفاده از یک BIOS جدید سبب بروز این اتفاق شده باشد. اگر به تازگی ها BIOS دستگاه خود را بروزرسانی نکرده اید نمایش این پیغام و خراب شدن درایو بوت می تواند به دلیل آسیب دیدن درایو ذخیره  سازی رخ داده باشد.

تحت این شرایط در بهترین حالت باید برای تعمیر درایو بوت سیستم خود اقداماتی را انجام داده و به کشف علت قطع و وصل شدن هارد کامپیوتر بپردازید. ممکن است این اقدامات هیچگاه ایرادات ایجاد شده در درایو ذخیره سازی را برطرف نکند و مجبور شوید با اطلاعات ذخیره شده بر روی درایو بوت سیستم خود خداحافظی کنید.

خرابی های هارد دیسک و صفحات آبی مرگ (BSOD)

نمایش صفحات مرگ آبی در سیستم های خانگی و لپ  تاپ ها می تواند عوامل گوناگون و مختلفی داشته باشد. به ویژه در این روزها که مایکروسافت بروزرسانی ها و تغییرات گوناگونی را در سیستم عامل ویندوز 10 پیاده سازی می کند. با وجود این بهتر است با مشاهده این صفحات مرگ به دنبال علائم سوختن هارد دیسک خود بوده و حضور دیگر نشانه های آسیب دیدگی را در آن ها بررسی کنید.

صفحات مرگ آبی که به اختصار BSOD نامیده می شوند هنگامی از سوی سیستم های عامل نمایش داده می شود که دیگر آن ها نمی توانند به فعالیت مناسب و ایده آل خود ادامه دهند.

جدیدترین نسخه از سیستم های عامل ویندوز پس از نمایش این صفحات آبی یک کد QR را هم در پایین صفحه به نمایش می گذارند که در صورت اسکن کردن آن به یک صفحه وب منتقل می شوید و می توانید در آن اطلاعات کامل و جامعی در مورد این صفحه مرگ و مشکل پیش آمده در دستگاه خود دریافت کنید.

چگونه خرابی هارد دیسک خود را برطرف کنم؟

اسکن آنتی ویروس را اجرا کنید

اسکن CHKDSK را انجام دهید

اسکن CHKDSK برای درایو ذخیره سازی مناسب است و باید هر چند وقت یکبار آن را اجرا کنید. CHKDSK  مناسب برای رفع بد سکتور در هارد است .فقط کافی روی درایو مورد نظر راست کلیک کرده ، گزینه properties  را انتخاب و سپس از تب Tools گزینه check  را انتخاب کنید.با این روش اسکن درایو فعال شده و خطاهای سیستمی رفع خواهد شد.

روش بعدی استفاده از سیستم DOS است. از قسمت START در ویندوز نوار RUN را پیدا کرده و عبارت CMD را درآن تایپ کنید تا پنجره Prompt باز شود.اطمینان حاصل کنید که درایو خراب به سیستم وصل شده باشد.پس از اتصال عبارت chkdsk / r / f X را تایپ کنید.  حرف X نام  درایو خراب است. X را با حرف درایو خراب خود جایگزین کرده و “Enter” را فشار دهید و تا انتهای پردازش منتظر بمانید.